Terapia pedagogiczna- co robimy na zajęciach?
Wioletta Lipa
Głównym celem zajęć terapeutycznych jest pomoc dziecku w przezwyciężaniu trudności i umożliwienie mu prawidłowego, jak najlepszego funkcjonowania w grupie oraz osiągania pozytywnych wyników, sukcesów na miarę jego możliwości.
Prowadzone podczas zajęć z dzieckiem ćwiczenia uaktywniają pracę całego mózgu, aby kształtowanie funkcji opóźnionych było wspomagane przez inne funkcje poznawcze. Tym samym nie ogranicza się wyłącznie do ćwiczeń w ramach opóźnionych lub zaburzonych funkcji. Ważne jest, aby każde zajęcia zapewniły dzieciom materiał do myślenia i mówienia oraz stworzyły możliwości do ćwiczeń ruchowych oraz pozwoliły na odniesienie sukcesu.
Pomoc dziecku zmagającemu się z trudnościami odbywa się na terenie naszego przedszkola podczas specjalistycznych zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, a także w czasie zajęć ogólnych z wychowawcami grup. Jednakże niezwykle ważna jest praca rodziców/opiekunów/dziadków z dzieckiem w domu po to, by kontynuować pracę specjalistów i dzięki temu zwiększać szanse na uzyskanie jak najlepszych efektów tejże pracy. Wówczas, dzięki wsparciu dorosłych, w przedszkolu i w domu, dziecko otrzyma pomoc, której tak bardzo potrzebuje dla jak najlepszego rozwoju.
Ogólne wskazania terapeutyczne
- zachęcanie dziecka do pracy,
- nagradzanie dziecka za prawidłowo wykonane czynności,
- ukazywanie atrakcyjności wykonywanych zabaw,
- stopniowanie trudności,
- nie dopuszczenie do tego by zabawa była chaotyczna, nużąca.
Działania terapeutyczne:
Usprawnianie w sferze słuchowo-językowej:
- kształtowanie wrażliwości słuchowej,
- ćwiczenia słuchu fonetycznego i fonemowego,
- doskonalenie umiejętności różnicowania głosek,
- ćwiczenia rozwijające mowę pod względem poprawności artykulacyjnej, poprawność wypowiedzi,
- ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej mowy,
- doskonalenie pamięci i spostrzegawczości słuchowej,
- doskonalenie kompetencji komunikacyjnych, bogacenie słownictwa i wypowiadania się,
- wzbogacanie słownika czynnego i biernego.
Usprawnianie w sferze wzrokowej:
- usprawnianie analizatora wzrokowego,
- ćwiczenia pamięci i spostrzegawczości wzrokowej na materiale obrazkowym, geometrycznym, litero podobnym i literowym,
- ćwiczenia w zakresie koordynacji wzrokowo-ruchowej.
Usprawnianie w sferze ruchowej:
- usprawnianie motoryki dużej – lokomocja, sprawnie porusza się i pokonuje przeszkody,
- usprawnianie motoryki małej – manipulowanie przedmiotami,
- doskonalenie koordynacji ruchów ciała.
Doskonalenie sprawności manualnej i grafomotoryki:
- usprawnianie czynności manualnych,
- usprawnianie małych grup mięśniowych dłoni i palców,
- wyrabianie nawyku umiejętności prawidłowego trzymania i posługiwania się narzędziem pisarskim,
- wdrażanie do stosowania ćwiczeń relaksacyjnych uwzględniające napięcie mięśniowe rąk.
Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania:
- wypracowanie nawyku poprawnego trzymania narzędzia pisarskiego, plastycznego,
- wytwarzanie nawyków ruchowych związanych z kierunkiem pisania, czytania,
- przewiduje skutki działań – łączy przyczyny ze skutkiem,
- słuchanie, zapamiętywanie obrazków,
- koduje i odkoduje proste informacje w postaci obrazków, rysunków,
- kreślenie znaków litero podobnych .
Wspomaganie rozwoju w zakresie umiejętności matematycznych:
- posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi,
- doskonalenie rozpoznawania i nazywania figur geometrycznych,
- porównywanie liczebności zbiorów,
- grupuje obiekty wg. różnych kryteriów,
- porównywanie obiektów i określanie ich długości, ciężaru,
- kształtowanie umiejętności w zakresie dodawania i odejmowania na konkretach,
- dostrzega rytm i stałe następstwo pór roku, dni tygodnia, miesięcy.
Usprawnianie w zakresie orientacji:
- w przestrzeni, w schemacie własnego ciała
Usprawnianie w zakresie lateralizacji:
ustalenie dominującej ręki, nogi.
- Doskonalenie umiejętności koncentracji uwagi podczas wykonywania zadania.
- Stosowanie ćwiczeń wyciszających i relaksacyjnych.
- Plan działania w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych
Usprawnianie w sferze słuchowo-językowej poprzez:
- rozpoznawanie dźwięków pochodzących z otoczenia, środowiska,
- różnicowanie, rozpoznawanie natężenia i częstotliwości dźwięków,
- rozpoznawanie dźwięków mowy własnej i innych osób (reagowanie danym ruchem na określoną głoskę, wskazywanie właściwego obrazka w czasie słuchania tekstu, wskazywanie właściwego obrazka z pośród dwóch, których nazwy różnią się jednym fonemem np.: koza-kosa),
- rozpoznawanie głosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie – na podstawie nazw obrazków i usłyszanych wyrazów,
- rozumienie znaczeń o dużym stopniu podobieństwa, przeciwstawnych ,
- wskazywanie, segregowanie przedmiotów i obrazków według podanej sylaby lub głoski,
- dobieranie obrazków do podanej sylaby lub głoski,
- wyodrębnianie w słowach kolejnych sylab, głosek, liczenie ich,
- łączenie głosek, sylab w słowa,
- samodzielne tworzenie wyrazów z podanych sylab,
- rozumienie poleceń, pytań, dłuższych wypowiedzi i opowiadań,
- pamięciowe opanowanie rymowanek.
Usprawnianie w sferze wzrokowej:
- dobieranie figur geometrycznych ze względu na kształt, wielkość, barwę,
- wyszukiwanie obrazków, figur, liter, znaków graficznych wśród innych, w tle, w tekście itp. (domino, loteryjki, puzzle, karty)
- wyszukiwanie różnic w obrazkach,
- segregowanie obrazków w grupy tematyczne,
- dobieranie obrazków, przedmiotów do ich konturów,
- odtwarzanie z pamięci układów elementów (obrazków, figur geometrycznych),
- dobieranie części do całości obrazka,
- wyszukiwanie takich samych liter i ich segregowanie,
- utrwalanie kształtu, położenia liter w osi pionowej i poziomej (p – g; b – d) kończenie zaczętych rysunków,
- różnicowanie znaków graficznych, segregowanie ich,
- układanie kompozycji z figur geometrycznych według wzoru, z pamięci,
Usprawnianie w sferze ruchowej:
- zabawy z elementami płynnych ruchów obu ramion
- kreślenie płynnych ruchów różnego typu linii w powietrzu, na podłodze, na gazecie itp.
- chodzenie po linii, wyznaczonym torze,
- podnoszenie przedmiotów i kładzenie ich w wyznaczonym miejscu,
- ćwiczenia kierowania ruchów do celu, rzuty do celu,
- ćwiczenia z zakresu samoobsługi zapinanie guzików, zawiązywanie, sznurowanie,
- zabawy i ćwiczenia rozluźniające napięci mięśni,
- ćwiczenia relaksacyjne.
Doskonalenie sprawności manualnej i grafomotoryki :
- ćwiczenia wytwarzające koordynację obu rąk i koordynację wzrokowo-ruchową, wdrażanie do kontroli wykonywanego ruchu – wydzieranka, wycinanka, pogrubianie konturów, rozcinanie, rozdzieranie, przewlekanie, zwijanie, ugniatanie itp.,
- ćwiczenia podnoszące poziom graficzny pisma od dużych powierzchni do miniatury np.: malowanie farbami na dużych płaszczyznach,
- modelowanie w plastelinie,
- precyzyjne wykonanie czynności grafomotorycznych w obrębie wyznaczonych konturów, linii, po śladzie, kreślenie odręczne figur, mających różne kształty, proporcje i położeni przestrzenne,
- ćwiczenia rytmu regulujące napięcie i rozluźnienie mięśni rąk np.: ugniatanie gumowych krążków, przypinanie klamerek itp.
- rysowanie szlaczków i wzorów z elementów liter,
- ćwiczenia i zabawy relaksacyjne, rozmachowe.
Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania:
- określanie miejsca i kierunku na kartce papieru np.: narysuj kółko w prawym górnym rogu kartki, narysuj szlaczek zaczynając od lewej strony kartki,
- kreślenie linii pionowych (z góry do dołu); linii poziomych (od lewej do prawej); rysowanie kół (przeciwnie do ruchów wskazówek)
- zapamiętywanie obrazków i ich elementów,
- składanie pociętych liter,
- słuchanie opowiadań, bajek terapeutycznych ,
- czytanie z lukami, obrazkami.
Wspomaganie rozwoju w zakresie pojęć matematycznych:
- posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi,
- rozpoznaje figury geometryczne i nazywa je,
- porównuje liczebność zbiorów, stosując określenia: mniej, więcej, tyle samo, porządkuje je
- porównywanie obiektów i określanie ich długości, ciężaru,
- dodaje i odejmuje na konkretach,
- orientacja czasowa: nazywanie następujących po sobie dni tygodnia, miesięcy, pór roku.
Usprawnianie w zakresie orientacji:
- kształtowanie orientacji w schemacie ciała – określenie lewa i prawa ręka, wyznaczenie osi symetrii,
- rzutowanie schematu ciała w przestrzeni i pokazywanie, co się znajduje na prawo, a co na lewo,
- kształtowanie orientacji w przestrzeni oraz na kartce papieru,
- układanie przedmiotów lub obrazków według instrukcji słownej – po lewej, po prawej, na górze, na dole, za, przed,
- wskazywanie przedmiotów i obrazków o określonym położeniu, samodzielne określanie położenia,
- układanie kompozycji przestrzennych z klocków, kółeczek, patyczków, itp.
Doskonalenie umiejętności koncentracji uwagi podczas wykonywania zadania:
- wykorzystanie systemu PUS i tablicy interaktywnej do ćwiczeń
- słuchanie muzyki, opowiadań ,bajek ,
- ćwiczenia relaksacyjne.
W pracy z dziećmi wykorzystuję różnorodne, specjalistyczne , kreatywne i ciekawe pomoce edukacyjne oraz gry edukacyjne.
Terapia pedagogiczna w przedszkolu obejmuje usprawnianie funkcji odpowiedzialnych za uczenie się matematyki oraz usprawnianie funkcji słuchowych, wzrokowych, ruchowych i ich właściwej koordynacji.
Podczas pracy z dzieckiem stosuję metody wspierające i stymulujące naturalny rozwój dziecka oraz angażujące wiele zmysłów: słuch, wzrok, dotyk. Są to m.in. metody:
• elementy Metody Dobrego Startu wg M.Bogdanowicz
• muzykoterapia
• bajkoterapia
• wybrane techniki relaksacyjne
• ćwiczenia grafomotoryczne M.Bogdanowicz
• „Dziecięca matematyka” E. Gruszczyk-Kolczyńskiej
• elementy Metody Ruchu Rozwijającego W.Sherborne
• elementy metody Pedagogiki Zabawy
Ćwiczenia usprawniające percepcję wzrokowej na materiale obrazkowym:
• różnicowanie figur geometrycznych po względem kształtu, koloru, grubości i wielkości
• dobieranie par jednakowych figur geometrycznych
• rozpoznawanie zmian ilościowych i jakościowych zabawa ,,Co się zmieniło”
• zapamiętywanie elementów eksponowanego obrazka
• układanie figur geometrycznych z części
• układanie obrazków i kompozycji z figur geometrycznych według wzoru i z pamięci (Mozaika)
• rysowanie kompozycji za pomocą szablonów
• rysowanie kompozycji geometrycznych według wzoru
• układanki obrazkowe
• loteryjki i domina obrazkowe
• układanie obrazków z części
• dobieranie części obrazka do całości
• dobieranie zbiorów liczbowych w tym samym układzie (domina)
• układanie puzzli
• wyszukiwanie podobieństw i różnic między obrazkami
• rozpoznawanie i nazywanie przedmiotów na obrazkach
• podział przedmiotów na grupy np. rośliny ,zwierzęta, owoce itp.
• zapamiętywanie i opowiadanie treści obrazka
• zapamiętywanie kolejności eksponowanych przedmiotów
• rysowanie z pamięci zapamiętanych wzorów
Ćwiczenia usprawniające percepcję słuchową:
• rozpoznawanie odgłosów zwierząt
• rozpoznawania przedmiotów na podstawie dźwięków (pęk kluczy, garnek, klocki drewniane, szklanka, folia itp.)
• rozpoznawanie osób na podstawie barwy głosu
• dobieranie w pary przedmiotów o jednakowym brzmieniu – np. puszki słuchowe
• rozróżnianie tempa w połączeniu z zabawą ruchową – szybko – bieg, wolno – marsz
• zabawa w „głuchy telefon”
• tworzenie wyrazów na tę samą sylabę
• segregowanie obrazków wg pierwszych głosek
• układanie rymowanek
Ćwiczenia usprawniające sprawność manualną:
• naśladowanie ruchów
• ćwiczenie palców-uderzanie jednym, dwoma, wszystkimi palcami w określonym rytmie, lekko lub mocno, naśladowanie spadającego deszczu
• rysowanie, malowanie na arkuszach papieru
• lepienie z plasteliny, masy solnej, gliny, ugniatanie kulek z papieru
• budowanie z drobnych klocków np. lego, sortowanie klocków
• rozpoznawanie przedmiotów za pomocą dotyku
• cięcie nożyczkami po śladzie
• kolorowanie obrazków
• obrysowywanie szablonów
• nawlekanie koralików, przewlekanie tasiemki przez otworki w tekturce
• rysowanie szlaczków po śladzie i samodzielnie
• łączenie punktów tworzących określony przedmiot np. drzewo, domek
• tworzenie obrazków z wydzieranek
• strzepywanie dłoni
• naśladowanie gry na instrumencie
• machanie „skrzydłami”
• naśladowanie drzew na wietrze
• łamiący się pajacyk
• „marzenia” przy muzyce relaksacyjnej
Wszystkich rodziców dzieci objętych pomocą psychologiczno- pedagogiczną zachęcam do kontaktu ze mną i systematycznej współpracy.
Z poważaniem
mgr Wioletta Lipa